Tarihte Bugün - 5 Haziran

1899 yılında, İspanya'nın Granada bölgesindeki Fuente Vaqueros kentinde doğan Federico Garcia Lorca, yüzyılının en büyük iki İspanyol şairinden biri olarak kabul edilir.

1928'de yazdığı 'Romancero Gitano' (Çingene Balada) ile ün kazanan Lorca, Salvador Dali ile birlikte İspanya'nın çağdaşlaşması için çalışan sanat adamlarından birisi olarak karşımıza çıkmaktadır.

Şiirde, politikada ve ahlak anlayışında modernliğin savunucusu olan Lorca, eşcinsel tercihi nedeniyle Katolik kilisesi ile arasının açılmasına neden olur.

1918'de, burjuva sınıfını, yeryüzünü şiirle doldurmuş olan İsa'yı katletmekle suçlayan Lorca, geçtiğimiz günlerde gelmiş geçmiş en başarılı edebiyat eseri seçilen Cervantes'in Don Kişot'u bir İsa figürü olarak ele alanlara katılır.

Şair kavramını acılar çekmesi gereken bir kimse ile özdeşleştiren Lorca, İsa'nın hem katledilişini kınar hem de kanının akması gerektiğini ifade eder.

'New York'ta Bir Şair' adlı eserinde Manhattan'ı, cesede doymayan bir mezbahaya benzeten Lorca, "hayvanların can çekişenler için öldürülüşünü" kaleme alarak kafasındaki batı anlayışına yönelik eleştirel yaklaşımlarını göz önüne serer.

Salvador Dali ile birlikte vücuduna saplanan oklar ile tasvir edilen Katolik ermişi Aziz Sebastian'ı Aziz Yansızlık olarak yapıtlarında tasvir ederler.

Apolitik bir sanatçı olarak nitelenen ve herhangi bir görüşle organik bağı bulunmayan Lorca, 'Yerma' ve 'Bernarda Alba'nın Evi' isimli oyunlarda ise Katolik kilisesi ve yükselen milliyetçilik akımlarına karşı olan tutumunu yansıtır.

Giyim kuşamında ve evinin dekorasyonunda ölüm ile özdeşleştirdiği beyaz rengi tercih eden şair, burjuva tarzı zevkler ve milliyetçilik ile çatışan çalışmalar yapmakta ve Franco'cuları masumiyeti katletmekle suçluyordu.

Şiirlerinin yanısıra yazdığı ve sahnelediği oyunlarla da ünlenen Lorca, eserlerinde hastalık hastası olmasını ve ölümü üzerine senaryolarını 'Kanlı Düğün', 'Yerma' ve şiirlerinde başarıyla yansıtmış, ölüm-yaşam, verimlilik-kısırlık gibi tezatlar arasında inişli çıkışlı bir çizgiyi başarı ile yakalamıştı.

19 ağustos 1936'da Franco'nun adamlarınca öldürülen Lorca, uluslararası camiada ve özellikle bir dönem yaşadığı Arjantin'de yoğun bir yas ve tepki ile alanında idolleşmiş olan saygın ve marjinal bir edebiyat adamı olarak hatırlanmakta.

Günün diğer önemli olayları

1862: İrlandalı yazar O'Henry yaşama veda etti.
1878: Meksikalı devrimci köylü lideri Pancho Villa hayata merhaba dedi.
1883: 'Das Kapital'in yazarı, Alman filozof Karl Marx Londra'da hayata veda etti.
1883: Orient Express, Paris'ten İstanbul'a hareket etti.
1883: ABD'li matematikçi ve iktisatçı John Maynard Keynes doğdu.
1916: Yavuz Sultan Selim tarafından 1517'de Osmanlı topraklarına katılan Hicaz'da isyan başladı.
1923: Şile'de Rum Değirmenlik mahallesinde yangın çıktı: 550 Rum (çoğu terk edilmiş), 200 Müslüman hanesi, 100 dükkan, bir cami, iki kilise yandı, bin 500 kişi evsiz kaldı.
1926: Ankara'da Türkiye, İngiltere ve Irak arasında Musul Antlaşması imzalandı. Türkiye, Musul petrollerinin gelirinden 25
yıl süreyle yüzde 10 pay almayı kabul etti ve Musul'daki haklarından vazgeçti. Fakat daha sonra, 500 bin sterlin karşılığında bu haktan da vazgeçildi.
1943: Arjantin'de askeri cunta hükümeti kuruldu. Cumhurbaşkanı Arturo Rawson hükümetin başına geçti.
1947: ABD Başkanı Truman, Dışişleri Bakanı Marshall tarafından hazırlanan ve komünizm tehdidine karşı koymayı
amaçlayan Marshall Planı'nı imzaladı.
1950: Meclis'ten güvenoyu alan Menderes Hükümeti ilk iş olarak ezanın Arapça okunması tartışmasını açtı. 16 haziranda Meclis ezanın Arapça okunması yasağını kaldırdı.
1964: Hükümetin Kıbrıs'a müdahale kararı üzerine, ABD Başkanı Johnson, İnönü'ye, müdahalede ABD yardımından silahların kullanılamayacağını belirten bir mektup gönderdi.
1967: İsrail ile Arap ülkeleri arasında tarihe Altı Gün Savaşı diye geçen çatışmalar başladı. Çatışmalar sonrasında, kendi topraklarından daha fazla toprak elde eden İsrail, Gazze Şeridi'ni, Bethelem ve Hebron kentlerini, Batı Şeria'yı ve Golan Tepeleri'ni ele geçirdi.
1971: Tiyatro ve sinema sanatçısı, şair Cahit Irgat, 56 yaşında yaşamını yitirdi.
1971: Diyarbakır'da petrol bulundu.
1972: Zam istekleri kabul edilmeyen kasaplar boykot yaptı. İstanbul etsiz kaldı.
1973: Ressam Fikret Adil 72 yaşında yaşama veda etti.
1996: Doğru Yol Partisi Genel Başkanı Tansu Çiller hakkındaki mal varlığı soruşturması önergesi Türkiye Büyük Millet Meclisi'nde kabul edildi.

Teşekkürler