Tarihte Bugün - 27 Mayıs

16 mayıs 1915'te İstanbul'da doğan Haldun Taner, son Osmanlı meclisinde İstanbul miletvekili olan İstanbul Darülfünun'u (İstanbul Üniversitesi) Hukuk Fakültesi profesörü Ahmed Selahattin'in oğluydu.

Ortaöğrenimini 1935'te Galatasaray Lisesi'nde tamamladı. Devlet tarafından Almanya'ya, Heidelberg Üniversitesi'ne gönderildi. Siyasal Bilimler Fakültesi'ne devam etti.

Zatürree nedeniyle eğitimini yarıda bırakıp 1938'de İstanbul'a döndü. Tedavisi 1942'ye kadar sürdü. 1950'de İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Alman Filolojisi'ni bitirdi. Sanat Tarihi Kürsüsü'nde asistan oldu.

1950 yılından itibaren İstanbul Edebiyat Fakültesi'nde, Gazetecilik Enstitüsü'nde, LCC Tiyatro Okulu'nda binlerce öğrenci yetiştirdi.

İki yıl Viyana'daki Max Reinhardt Tiyatro Akademisi'nde öğrenim gördü. Viyana'daki bazı tiyatrolarda reji asistanı olarak çalıştı. 1957'de tekrar Türkiye'ye döndü.

Gazetecilik Enstitüsü'ndeki derslerine devam etti. Tercüman (1952-1960) ve Milliyet (1974-1986) gazetelerinde köşe yazıları yazdı. 7 mayıs 1986'da İstanbul'da yaşamını yitirdi.

Edebiyat yaşamına gençlik yıllarında yazdığı skeçlerle başlayan Haldun Taner'in 'Töhmet" adlı ilk öyküsü 'Yedigün' dergisinde Haldun Yağcıoğlu takma ismiyle 1946'da yayımlandı.

'New York Herald Tribune' gazetesinin 1953'te İstabul'da düzenlediği öykü yarışmasında 'Şişhane'ye Yağmur Yağıyordu' öyküsüyle birinci oldu. 1956'da 'Varlık' dergisinin araştırmasında yılın en beğenilen öykücüsü seçildi.

Öykülerinde bireyin toplumdaki yaşam biçimleri üzerinde durdu. Bunların aksayan yanlarını mizah unsurları kullanarak anlattı. Eski ve yeni yaşam biçimi arasında kalmış insanların, sonradan görme zenginlerin yaşamlarını ele aldı.

Toplumun değişik kesimlerden seçtiği kişilerin tutarsızlıklarını, çelişkilerini, ikiyüzlülüklerini sergiledi. Öykülerinin arka planında da çoğunlukla İstanbul manzaraları oldu.

Tiyatrodaki ilk eserlerinde dramatik türün başarılı örneklerini verdi. Ardından epik tiyatro denemelerine girişti. 'Keşanlı Ali Destanı' adlı oyunu Türk tiyatrosundaki ilk epik tiyatro örneğidir.

Bu oyun Türkiye'nin yanısıra Almanya, İngiltere, Çekoslovakya, eski Yugoslavya'nın çeşitli kentlerinde oynandı. Daha sonraki dönemlerde konularını güncel olaylardan alan siyasal-sosyal taşlamaların ağır bastığı oyunlar yazdı.

Zeki Alasya ve Metin Akpınar'la Devekuşu Kabare Tiyatrosu'nu, Ahmet Gülhan'la Tef Tiyatro Grubu'nu kurdu. Ortaoyunu ve tuluat tiyatrosu ögelerinden de yararlanarak toplumsal olayları alaylı bir dille eleştirdiği oyunlarıyla büyük başarı kazandı.

Eserleri

Öykü: 'Yaşasın Demokrasi' (1949), 'Tuş' (1951), 'Şişhane'ye Yağmur Yağıyordu' (1953), 'Ayışığında Çalışkur' (1954), 'Onikiye Bir Var' (1954), 'Konçinalar' (1967), 'Sancho'nun Sabah Yürüyüşü' (1969), 'Kızıl Saçlı Amazon' (1970), 'Yalıda Sabah' (1983)
Oyun: 'Günün Adamı-Dışardakiler' (1957), 'Ve Değirmen Dönerdi' (1958), 'Fazilet Eczanesi' (1960), 'Lütfen Dokunmayın' (1961), 'Huzur Çıkmazı' (1962), 'Keşanlı Ali Destanı' (1964), 'Gözlerimi Kaparım Vazifemi Yaparım' (1964), 'Zilli Zarife' (1966), 'Vatan Kurtaran Şaban' (1967), 'Bu Şehr-i Stanbul Ki' (1968), 'Sersem Kocanın Kurnaz Karısı' (1971), 'Astronot Niyazi' (1970), 'Ha Bu Diyar' (1971), 'Dün Bugün' (1971), 'Aşk-ı Sevda' (1973), 'Dev Aynası' (1973), 'Yar Bana Bir Eğlence' (1974), 'Ayışığında Şamata' (1977), 'Hayırdır İnşallah' (1980), 'Eşeğin Gölgesi', 'Haldun Taner Kabare'
Fıkra, gezi, söyleşi: 'Devekuşuna Mektuplar' (1960), 'Hak Dostum Diye Başlayalım Söze' (1978), 'Düşsem Yollara Yollara' (1979), 'Ölürse Ten Ölür Canlar Ölesi Değil' (1979), 'Yaz Boz Tahtası' (1982), 'Çok Güzelsin Gitme Dur' (1983), 'Berlin Mektupları' (1984), 'Koyma Akıl Oyma Akıl' (1985), 'Önce İnsan Olmak' (1987)

Ödülleri

1953: New York Herald Tribune'ün düzenlediği Uluslararası Hikaye Yarışması Türkiye Birinciliği, 'Şişhaneye Yağmur Yağıyordu' ile...
1955: Sait Faik Hikaye Armağanı, Onikiye Bir Var' ile...
1956: Varlık dergisitarafından Türkiye'nin En Beğenilen Öykü Yazarı seçildi...
1972: Türk Dil Kurumu Tiyatro Ödülü, 'Sersem Kocanın Kurnaz Karısı' ile...
1983: Sedat Simavi Vakfı Edebiyat Ödülü (Pervev Naili Boratav ile paylaştı) ve Bordighera Müzik Festivali Hikaye Ödülü, 'Sancho'nun Sabah Yürüyüşü' ile...

Günün diğer önemli gelişmeleri

1830: Osmanlı-Amerikan Ticaret ve Dostluk Antlaşması imzalandı.
1867: Alfred Nobel dinamitin patentini aldı.
1884: Mithat Paşa öldürüldü.
1915: İngiliz transatlantiği 'Lusitania' batırıldı,. Olayda bin 200 kişi öldü.
1924: Cumhuriyet gazetesi yayımlanmaya başladı.
1925: Hüseyin Cahit Yalçın, Ankara İstiklal Mahkemesi'nce Çorum'da müebbet sürgüne mahkum edildi.
1943: Eski başbakanlardan Ali Fethi Okyar İstanbul'da vefat etti.
1945: Alman General Jodl, Müttefik Kuvvetler Komutanı General Eisenhower'la Almanya'nın teslim olduğunu bildiren anlaşmayı imzaladı.
1966: Polis, TBMM'de arama yaptı.
1973: Türkiye Yazarlar Sendikası kuruldu.
1979: İran'ın yeni lideri Humeyni, evlenme yaşını kızlarda 13'e, erkeklerde 15'e indirdi.
1988: Abdi İpekçi cinayeti ile Papa suikastında adı geçen Oral Çelik Fransa'da yakalandı.
1995: Fransa'da sağın adayı Jacques Chirac cumhurbaşkanı seçildi.
1997: İstanbul'daki Yenikapı Mevlevihanesi yandı.
2000: Anayasa Mahkemesi Başkanı Ahmet Necdet Sezer, TBMM Genel Kurulunda yapılan üçüncü tur oylamada 330 oyla Türkiye Cumhuriyeti'nin 10'uncu Cumhurbaşkanı seçildi.

Teşekkürler