Alzheimer tedavisinde umut veren gelişme: Hastalığı 3’te bir oranında yavaşlatan ilaç geliştirildi

İlaçla tedavisi "imkansız" olduğu düşünülen Alzheimer hastalığı ile mücadelede bu yıl büyük bir ilerleme kaydedildi. Bilim insanları, bir yıldan kısa bir süre içinde, hastalığı yavaşlatan ikinci bir ilacın bulunmasının ardından Alzheimer tedavisinde yeni bir döneme girildiğini duyurdu. ABD'li ilaç şirketi Eli Lilly, "donanemab" adlı ilacının Alzheimer'ın ilerleyişini yaklaşık üçte bir oranında yavaşlattığını açıkladı. Ancak çalışmaya katılan iki gönüllü, ilacın yan etkisi olarak beyinlerindekii tehlikeli şişlik sonucu öldü. İşte Alzheimer tedavisindeki yeni gelişmelere dair ayrıntılar...


ABD’li ilaç şirketi Eli Lilly tarafından geliştirilen donanemab, hastalığı yavaşlattığı kanıtlandığında dünya çapında manşetlere çıkan ve Amerikan Biogen ve Japon Eisai biyoteknoloji şirketleri tarafından üretilen lecanemab adlı ilaç ile aynı şekilde çalışıyor.

Her iki ilaç da vücudun virüslere saldırmak için ürettiği antikorları içeriyor. Ancak bu hastalıklar, beyinden beta amiloid adı verilen yapışkan bir amiloidi temizlemek için tasarlandı. Amiloid, beyin hücreleri arasındaki boşluklarda birikerek Alzheimer'ın ayırt edici özelliklerinden biri olan belirgin plaklar oluşturuyor.

Birleşik Krallık Ulusal Nöroloji ve Nöroşirürji Hastanesi'ndeki bilişsel bozukluklar kliniğinin klinik lideri Dr Cath Mummery, "Alzheimer hastalığını değiştiren tedaviler bulmak için onlarca yıldır süren savaşı nihayet kazanıyoruz. Artık, Alzheimer hastalığı olan birini palyatif ve destekleyici bakımdan ziyade uzun vadeli hastalık yönetimi ile tedavi etmeyi ve sürdürmeyi gerçekçi bir şekilde umabileceğimiz, hastalık modifikasyonu zamanına giriyoruz." diye konuştu.

Eli Lilly'nin donanemab adlı ilacın klinik deneylerinden ayrıntılar ise şu şekilde:

Denemelerde Alzheimer'ın erken evrelerinde olan bin 734 gönüllü yer aldı. Donanemab, beyindeki ayırt edici plaklar kaybolana kadar aylık infüzyon (damar yolu aracılığı ile) şeklinde verildi. Hastalığın hızı genel olarak yaklaşık yüzde 29 oranında yavaşladı. 10’u aşkın hastada ise Alzheimer’ın seyrinde yüzde 35 oranında yavaşlama kaydedildi.

İlaç verilenler ayrıca güncel olayları tartışabilme, araba kullanabilme veya hobilerini sürdürebilme gibi günlük yaşam faaliyetlerinin çoğunu sürdürdü. Hastaların üçte birinde beyin şişmesi yaygın bir yan etki olarak görüldü. Beyin taramalarında tespit edilmesine rağmen çoğunlukla hafif veya asemptomatikti. Ancak gönüllülerin yüzde 1,6'sında tehlikeli beyin şişmesi gelişti, iki ölüm doğrudan buna bağlandı ve üçüncü bir gönüllü böyle bir vakadan sonra öldü.

Eli Lilly grubu nörobilim araştırma ve geliştirmeden sorumlu başkan yardımcısı, Dr. Mark Mintun, konuya ilişkin yaptığı açıklamada, "Donanemab'ın sağlayabileceği potansiyel klinik faydalar bizi cesaretlendiriyor, ancak zayıflatıcı ve ölümcül hastalıklara yönelik birçok etkili tedavi gibi ciddi ve yaşamı tehdit edici olabilecek ilişkili riskler var." ifadelerini kullandı.

Diğer taraftan Eli Lilly, önümüzdeki birkaç ay içinde ilacının hastanelerde kullanılması için onay alma sürecine başlayacağını duyurdu.

Öte yandan, beyindeki amiloidi hedef alarak Alzheimer’ı yavaşlatan iki ilaca sahip olmak, onlarca yıllık başarısızlıktan sonra bilim insanlarını doğru yolda olduklarına da ikna etti. Çalışmaları 30 yıl önce amiloidi hedefleme fikrine yol açan İngiltere Demans Araştırma Enstitüsü'nden Prof. Dr. John Hardy, “Şu anda iki ilaca birden sahip olmamız harika.” yorumunda bulunutrken, Alzheimer's Research UK'den Dr. Susan Kolhaas şunları söyledi:

"Şu anda Alzheimer hastalığı için birinci nesil tedavilerin zirvesindeyiz, bu birçok kişinin sadece on yıl önce imkansız olduğunu düşündüğü bir şeydi."

Son olarak, hem “donanemab” hem de “lecanemab”, hastalığın yalnızca en erken aşamalarında, yani beyin çok hasar görmeden önce işe yarıyor. Hastaların ise sadece yüzde 1-2'si, gerçekten Alzheimer veya ilaçların işe yaramayacağı başka bir bunama türü olup olmadığını belirlemek için beyin taraması veya omurilik sıvısı analizi yaptırıyor.

Teşekkürler